เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับการเตรียมไฟล์สำหรับพิมพ์ Riso
บทความนี้จะมาอธิบายและทำความรู้จัก เรื่องการเตรียมไฟล์และขั้นตอนของการพิมพ์ด้วยระบบพิมพ์
Riso (Risograph) อย่างเข้าใจง่ายและเหมาะสำหรับลูกค้าที่ต้องการออกแบบงานพิมพ์ด้วยตัวเอง
การเตรียมไฟล์และขั้นตอนของการพิมพ์ด้วยระบบ Riso ให้คุณออกแบบได้อย่างมั่นใจ พร้อมผลลัพธ์ที่ตรงใจ
เครื่องพิมพ์ Riso ใช้หลักการคล้ายเครื่องถ่ายเอกสาร แต่จะพิมพ์ทีละสีโดยใช้แม่พิมพ์ (master) และหมึกเฉพาะ (ink drum) สีหนึ่งต่อหนึ่ง การพิมพ์แบบนี้ทำให้เกิดความคลาดเคลื่อนเล็กน้อยระหว่างสี (misregistration) ซึ่งกลายเป็นเสน่ห์หนึ่งของงานพิมพ์ Riso
การพิมพ์ด้วยระบบ Riso (Risograph) เป็นกระบวนการพิมพ์ที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว ด้วยลักษณะงานพิมพ์ที่ให้ความรู้สึกวินเทจ สีสด และพื้นผิวที่มีเท็กซ์เจอร์ต่างจากระบบดิจิทัลหรือออฟเซ็ตทั่วไป สำหรับผู้ที่ต้องการออกแบบงานพิมพ์ด้วยระบบนี้ บทความนี้จะช่วยให้คุณเข้าใจขั้นตอนสำคัญและการเตรียมไฟล์อย่างถูกต้อง
การเตรียมไฟล์สำหรับพิมพ์ Riso
เพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ดี การเตรียมไฟล์ควรเป็นดังนี้
- แยกเลเยอร์/สีอย่างชัดเจน (Color Separation)
- Riso พิมพ์ทีละสี ดังนั้นทุกสีต้องถูกแยกเป็นไฟล์ขาวดำ (Grayscale หรือ Bitmap) ต่อหนึ่งสี
- ใช้ Spot Color ไม่ใช่ CMYK หรือ RGB
- ตัวอย่าง: ถ้าใช้ 2 สี เช่น แดงและน้ำเงิน → ต้องมี 2 ไฟล์ (หรือ 2 เลเยอร์) ขาวดำ สำหรับแดงและน้ำเงินแยกกัน
- ขนาดกระดาษและพื้นที่ปลอดภัย
- ตั้งขนาดกระดาษให้ตรงกับที่โรงพิมพ์ระบุ เช่น A4, A3 ฯลฯ
- ควรเว้น Margin รอบขอบอย่างน้อย 5–10 มม. เพื่อป้องกันการเคลื่อนของสี
- ความละเอียดภาพ (Resolution)
- 300 dpi สำหรับภาพทั่วไป
- ภาพสำหรับ Riso ควรมีค่าความเปรียบต่างสูง และไม่ใช้ gradients ที่ซับซ้อนมาก
- การตั้งค่าไฟล์
- บันทึกเป็น PDF (แยกสีเป็นหน้า) หรือ TIFF/PSD (แยกเลเยอร์) ตามที่โรงพิมพ์กำหนด
- ใช้โหมดสี Grayscale สำหรับแต่ละไฟล์สี
- ตั้งค่าสีไว้เป็น Black 100% (K100) เท่านั้นในไฟล์แยกสี เพราะเครื่องจะใช้เพลทพิมพ์สีจริงตามแม่สีที่เลือก
- เลือกสีตามที่ Riso มีจริง
- แต่ละเครื่อง Riso มีแม่สีจำกัด เช่น Bright Red, Blue, Fluorescent Pink ฯลฯ
- ขอ จากโรงพิมพ์ ก่อน แล้วจึงเลือกสีที่จะใช้
6.รวจสอบทับซ้อนของสี (Overprint)
- การทับของสีใน Riso จะเกิดการผสมสีใหม่ เช่น แดงทับน้ำเงิน = ม่วง
- วางแผนทับซ้อนล่วงหน้า และทดลองพิมพ์หากทำได้
7.ขั้นตอนของการพิมพ์ Riso
- แยกสีและเตรียมไฟล์: แต่ละสีที่ใช้ จะต้องมีไฟล์แยกของตัวเอง
- ตั้งค่าสีและตำแหน่ง: เลือกหมึกสีตามต้องการ และวางเลเยอร์ให้ตรงกันตามที่ออกแบบ
- สร้างแม่พิมพ์: เครื่องจะสร้างแม่พิมพ์สำหรับแต่ละสีโดยอัตโนมัติ
- พิมพ์ทีละสี: กระดาษจะถูกพิมพ์สีหนึ่งก่อน แล้วรอแห้ง ก่อนพิมพ์สีต่อไป
- ตรวจสอบและปรับแก้ (ถ้าจำเป็น): อาจมีการทดลองพิมพ์ก่อนรอบจริง (proof) เพื่อเช็กความตรงของสีและตำแหน่ง
เคล็ดลับในการออกแบบสำหรับ Riso
- ใช้พื้นที่ว่าง (negative space) อย่างชาญฉลาด เพื่อให้สีดูเด่น
- การออกแบบให้ “เล่นกับข้อจำกัด” ของ Riso เช่น ความเหลื่อมของสี หรือความดิบของ texture จะทำให้งานดูมีเสน่ห์มากขึ้น
- อย่าลืมสื่อสารกับโรงพิมพ์ถึงจำนวนสีที่ต้องการพิมพ์ และขนาดกระดาษ เพื่อให้ไฟล์พร้อมผลิตจริง
โปรแกรมที่นิยมใช้
- Adobe Photoshop: เหมาะกับภาพแรสเตอร์
- Adobe Illustrator: เหมาะกับเวกเตอร์, ใช้แยกเลเยอร์สีได้ดี
- Affinity Designer/Photo ก็ใช้ได้ดี
- Riso Graph Toolkit หรือ Riso Color Separator: ปลั๊กอินช่วยแยกสีอัตโนมัติ
การพิมพ์ Riso ไม่ใช่แค่การผลิตงานพิมพ์ แต่เป็นกระบวนการสร้างสรรค์ที่ให้ผลลัพธ์แตกต่างอย่างมีเอกลักษณ์ หากคุณเตรียมไฟล์อย่างถูกต้อง เข้าใจหลักการพิมพ์
และเลือกใช้เทคนิคที่เหมาะสม คุณก็จะสามารถออกแบบงานพิมพ์ที่โดดเด่น สะท้อนสไตล์เฉพาะตัวของคุณได้อย่างเต็มที่
